در اجرای مقررات ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۳۱/۴۰/۱۳۹۴ و بنـا بـهپیشنهاد شماره ۱۶۱۹۹/۲۰۰ مورخ ۱۱/۰۱/۱۳۹۵ سازمان امور مالیاتی کشور، مقررات و ضـوابط
اجرایی مربوط به هزینه استهلاک دارایی ها و هزینـه هـای تأسـیس در ۱۲ مـاده و ۴ تبصـره (به شرح ذیل)، به انضمام جداول دارایی های استهلاک پذیر در قالـب۵۲ گـروه و۳۱ صفحه
(به شرح پیوست این مجموعه) به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید.
ماده ۱- تعاریف و مفاهیم:
الف-استهلاک: تخصیص نظام مند (سیستماتیک) مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن.
ب-مبلغ استهلاک پذیر: بهای تمام شده دارایی یا سایر مبالغ جایگزین پس از کسر ارزش باقیمانده آن.
هـ -ارزش منصفانه: مبلغی است که خریداری مطلع و مایل و فروشنده ای مطلع و مایـل مـی تواننـد در معاملـه ای حقیقـی و در شرایط عادی، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یکدیگر مبادله کنند.
و- ارزش دفتری: بهای تمام شده دارایی پس از کسر استهلاک انباشته آن
ز-ارزش باقیمانده: مبلغ برآوردی که واحد تجاری در حـال حاضـر مـی توانـد از واگـذاری دارایـی پـس از کسـر مخـارجبرآوردی واگذاری بدست آورد، با این فرض که دارایـی در وضـعیت متصـور در پایـان عمـر مفیـد باشـد (در محاسـبه مبلـغ استهلاک پذیر دارایی در اجرای این ضوابط، ارزش باقیمانده صفر در نظر گرفته می شود) .
ح-هزینه تأسیس: منظور از هزینه های تأسیس مخارج حقوقی برای تهیه اساسنامه و شرکت نامه، حق مشاوره و مخارج ثبت می باشد.
ط-دارایی ثابت مشهود: به دارایی اطلاق می شود کـه بـه منظـور اسـتفاده در تولیـد یـا عرضـه کالاهـا یـا خـدمات، اجـاره به دیگران یا برای مقاصد اداری نگهداری می شود و انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد.
ی-دارایی نامشهود: یک دارایی قابل تشخیص غیر پولی و فاقد ماهیت عینی (دارایی نامشهود با عمر مفید نامحدود به لحاظ مالیاتی قابل استهلاک نمی باشد).
محاسبه استهلاک می باشد. چنانچـه ارزش منصـفانه دارایـی تحصـیل یـا واگـذار شـده قابـل انـدازهگیـری یـا محاسـبه نباشـد .ارزش دفتری دارایی واگذار شده با احتساب سرک دریافتی یا پرداختی مأخذ محاسبه استهلاک قرار میگیرد.
ماده ۳- مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی در زمـان انجـام هزینـه بـه ارزش دفتـری دارایـی اضـافه و در طـول باقیمانـده عمر مفید دارایی، قابل استهلاک خواهد بود. مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی های ثابـت کـه پـس از پایـان عمـر مفیـددارایی انجام می شود، در سال انجام مخارج ، قابل استهلاک است.
تبصره - در مورد صنایعی که به طور دوره ای انجام عملیات اورهال (بازرسی عمـد ه) ضـرورت دار د (اعـم از اینکـه عملیـات اورهال طی عمر مفید یا پس از پایان عمر مفیـد دارایـی صـورت پـذیرد)، چنانچه طـول دوره تکـرار اقـدامات فـوق بـیش از یک سال باشد، مخارج انجام شده به طور جداگانه ثبت و طی دوره منتهی به اورهال بعدی مستهلک میگردد.
ماده ۴- تفاوتهای تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به تحصیل و ساخت دارایی ها ، ناشـی از کـاهش ارزش ریـال بـا رعایـت استانداردهای حسابداری از دوره مالی شناسایی آن، مطابق ضوابط و جداول پیوست این مجموعه مستهلک می گردد.
ماده ۵- چنانچه بهای تمام شده برخی از اجزای یک دارایی ثابـت مشـهود در مقایسـه بـا کـل بهـای تمـام شـده آن دارایـی،با اهمیت و عمرمفید آن متفاوت از دارایی مورد نظر بوده و بهای آن جزء حداقل ۰۲ درصـد بهـای تمـام شـده دارایـی باشـد، جزء مذکور بر مبنای حداقل تا نصـف عمـر مفیـد و یـا حـداکثر تـا دو برابـر نـرخ اسـتهلاک دارایـی مزبـور قابـل اسـتهلاک خواهد بود. در این صورت بهای تمام شده دارایی و اجزای با اهمیت آن باید بصورت جداگانه ثبت گردد.
ماده ۶- مبداء محاسبه استهلاک دارایی ها از ابتدای ماه بعد از بهره برداری می باشد.
تبصــره- موسســات مــی تواننــد در مــوارد غیرفعــال و یــا بلااســتفاده مانــدن موقــت دارایــی بــیش از شــش مــاه متــوالی در یک دوره مالی، هزینه استهلاک دارایی مزبور را در مدت بلااستفاده ماندن به میزان ۳۰% محاسبه نمایند.
در این صورت چنانچه محاسبه استهلاک برحسب مدت باشد،۷۰% مدت زمانی که دارایی مورد اسـتفاده قـرار نگرفتـه اسـت، به باقی مانده مدت تعیین شده برای استهلاک دارایی در این جدول اضافه خواهد شد. حکم این تبصره در مورد سـاختمانها وتأسیسات ساختمانی و دارایی های نامشهود با عمر مفید معین جاری نمی باشد.
ماده ۷- هزینه های تأسیس، در سال تأسیس به میزان صد درصد قابل استهلاک است.
ماده ۸- هزینه هـای قبـل از بهـره بـرداری (بـه اسـتثناء هزینـه هـایی کـه طبـق اسـتاندارد هـای حسـابداری قابـل احتسـاب در بهای تمام شده دارایی های استهلاک پذیر مندرج در جدول پیوست این مجموعه می باشد) در سال انجـام هزینـه بـه حسـاب هزینه دوره منظور می گردد.
ماده ۹- روش های خط مستقیم، مانده نزولی و تعداد تولید یا کارکرد ،روشهای پذیرفته شـده بـرای محاسـبه اسـتهلاک بـه شرح ذیل خواهند بود:
الف- روش خط مستقیم: در این روش مبلغ استهلاک پذیر دارایی طی دوره عمرمفیـد تعیـین شـده در جـدول اسـتهلاکات به طور مساوی در هر سال مستهلک می گردد.
ب- روش مانده نزولی: دراین روش میزان استهلاک هر سال با اعمـال نـرخ تعیـین شـده در جـدول اسـتهلاکات نسـبت بـه مانده ارزش دفتری دارایی محاسبه می گردد و هنگامی که مانده ارزش دفتری دارایی به کمتـر از ۵ درصـد بهـای تمـام شـده دارایی برسد ،کل مانده ارزش دفتری در سال بعد یکجا قابل استهلاک است.
ج- روش تعداد تولید: در این روش استهلاک هر سال بر مبنای میزان محصول تولیدی نسبت به کل ظرفیت تولیـد دارایـی محاسبه می شود.
ماده ۰۱- درخصوص آن دسته از دارایی های استهلاک پذیر که مدت و یا نرخ استهلاک آنان نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد، به شرح ذیل عمل خواهد شد:
در روش مستقیم:
مانده ارزش دفتری دارایی ظرف مدت باقیمانده عمر مفید (عمر مفید دارایی طبق جدول جدید منهای مـدت مسـتهلک شـده دارائی)، مستهلک خواهد شد و در صورتی که باقی مانده عمر مفید معادل یا کمتر از یکسال باشد، کـل مانـده ارزش دفتـری در سال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.
در روش نزولی:
مانده مستهلک نشده دارایی، طبق نرخ جدید مندرج در جداول پیوست قابل استهلاک خواهد بود.
ماده ۱۱- درخصوص مواردی که روش استهلاک در جداول نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد، به شرح ذیل عمل خواهد شد:
الف: در موارد تغییر روش از نزولی به مستقیم، مانده مستهلک نشده طی مدت باقیمانده عمـر مفیـد (عمـر مفیـد دارایـی طبـقجدول جدید منهای مدت مستهلک شده دارائی)، مستهلک خواهد شد. چنانچه عمر مفید موضوع این جدول کمتـر از مـدتمستهلک شده دارائی باشد، مانده ارزش دفتری در سال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.
ب: در موارد تغییر روش از مستقیم به نزولی، مانده مستهلک نشده با نرخ جدید، مستهلک خواهد شد.
ماده ۱۲- چنانچه قیمت تمام شده یک دارایی تحصیل یا ایجاد شده کمتر از ده درصد حد نصاب معاملات کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصات در آن سال باشد، در سال تحصیل یا ایجاد قابل استهلاک خواهند بود.
ماده ۱۳- دارایی هـایی کـه بـه صـورت دسـت دوم خریـداری میشـوند، مطـابق عمرمفیـد و یـا نرخهـای منـدرج در جـدول استهلاکات، قابل استهلاک خواهند بود.
ماده ۱۴- در صورتی که بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب المنفعه شدن ماشین آلات، زیانی متوجه مؤسسه گـردد،زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش (در صورت فـرو ش) یکجـا قابـل احتسـاب در حسـاب سود و زیان همان سال است.
ماده ۱۵- استهلاک اجاره سرمایه ای دارایی های ثابت استهلاک پذیر با رعایت استانداردهای حسابداری و مطابق ضوابط و جداول پیوست این مجموعه محاسبه می گردد.
ماده ۶۱- در مـورد قراردادهـای سـاخت، بهـره بـرداری و واگـذاری (B.O.T ) و بیـع متقابـل( Buy Back) دارایـی هـای استهلاک پذیر (که تحت عنوان هزینه های پروژه یا دارایی های سرمایه ای ثبت می گـرد د)، بـه نسـبت درآمـد هرسـال و یـا به نسبت سنوات دوره بهره برداری، حسب مورد قابل استهلاک خواهد بود.
ماده ۱۷- مؤسسات تولیدی و معدنی دارای پروانه بهره برداری از مراجع ذیربط مجاز خواهند بود آن بخـش از دارایـی هـایثابت استهلاک پذیر خود را که به منظور کاهش مصرف انرژی، تولید و یا استفاده از انرژی هـای نـو (تجدیدپـذیر)، رفـع یـاکاهش آلودگی های زیست محیطی و ارتقاء فناوری (تکنولوژی) خریداری می نمایند، با نصف مدت و یا دو برابـ ر نرخهـای مندرج در ایـن جـدول مسـتهلک نماینـد، مشـروط بـر اینکـه فهرسـت دارایـی هـای مزبـور و نحـوه اسـتهلاک آن و تأییدیـه مراجع ذی ربط در مورد مصادیق این ماده را تا پایان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه سال مالی خرید دارایی به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نمایند.
تبصــره- مســئولیت تشــخیص مصــادیق موضــوع ایــن مــاده در مــورد رفــع یــا کــاهش آلــودگی هــای زیســت محیطــی، با سازمان حفاظت محـیط زیسـت و در سـایر مـوارد بـا وزارتخانـه و یـا موسسـه دولتـی مسـتقل ذیـربط صـادر کننـده پروانـه بهره برداری خواهد بود.
ماده ۱۸- دارایی هایی که قیمت تمام شده آنها بطور کامل مستهلک میگردد، تا زمانیکه در مالکیت مؤسسه می باشند بایـدبهای تمام شده و میزان استهلاک انباشته آن دارایی به طور کامل در حسابها و دفاتر مؤسسه نشان داده شود.
ماده ۱۹- موسسات مجاز می باشند که دارایی های استهلاک پذیر خود را بیش از مدت و یا با نرخی کمتر از نرخهای مقرر در این جدول مستهلک نمایند، مشروط به اینکه فهرست دارایی های مربوط و نحوه استهلاک آنها را تا پایان انقضـای مهلـت تسلیم اظهارنامه عملکرد سال تحصیل دارایی به اداره امور مالیاتی ذیربط اعلام نماید.
تبصره: حکم این ماده برای دوره معافیت یا محاسبه مالیات با نرخ صفر جاری نخواهد بود.
ماده ۲۰- در مواردیکه مطابق جدول استهلاکات، نرخ و یا مدت خاصی بـرای برخـی از داراییهـا پـیش بینـی نشـده اسـت وهمچنین مواردیکه نیازمند اصلاح ضوابط، شرح دارائیهای استهلاک پذیر، مدت و یـا نـرخ اسـتهلاک باشـد، مراتـب توسـط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد رسید.
ماده ۲۱- ضوابط این مجموعه و جدول دارایی های استهلاک پذیر (پیوست) در مورد اشخاص حقـوقی و صـاحبان مشـاغلموضوع ماده ۵۹ قانون مالیات های مستقیم که سال مالی آنها از تـاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۰ و بعـد شـروع مـی گـردد، لازم الاجـر اء خواهد بود.