حق بیمه یکی از کسور قانونی حقوق و دستمزد است و پرداخت کنندگان حقوق مکلف هستند در زمان تنظیم لیست حقوق و دستمزد با در نظر گرفتن نوع بیمه تحت پوشش و قوانین و مقررات مربوطه، حق بیمه سهم کارکنان را محاسبه نموده و در موعد مقرر به همراه حق بیمه سهم خود به حساب سازمان تأمین اجتماعی یا اداره بیمه خدمات درمانی واریز نمایند.
حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم قانون تأمی ن اجتماعی و برای استفاده از مزایای آن به این سازمان پرداخت می شود و تمامی وجوه و مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر که در مقابل کار به بیمه شده پرداخت می شود، مبنای کسر حق بیمه قرار می گیرد.
نکته مهم :وجوه مبنای کسر حق بیمه نباید از حداقل دستمزد که همه ساله از طرف شورای عالی کار اعلام می شود کمتر و از حداکثر حقوق مبنای کسر حق بیمه(۷ برابر حداقل مزد) که توسط شورای عالی تأمین اجتماعی اعلام می شود، بیشتر باشد.
مجموع حق بیمه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی معادل ۳۰ درصد حقوق و دستمزد مشمول بیمه می باشد که ۷ درصد آن بیمه تأمین اجتماعی سهم کارگر و ۲۰ درصد بیمه اجتماعی سهم کارفرما و ۳ درصد بیمه بیکاری سهم کارفرما است. ۷ درصد سهم کارگر به عنوان یکی از کسور حقوق و دستمزد از حقوق و دستمزد ناخالص کارگر کسر می گردد و ۲۳ درصد دیگر فقط بر مبنای حقوق و دستمزد ناخالص کارگر محاسبه می گردد و به عنوان یکی از هزینه های کارفرما شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد.
در مشاغل سخت و زیان آور، علاوه بر ۲۳ درصد حق بیمه، کارفرما مکلف به پرداخت ۴ درصد مستمری کارهای سخت و زیان آور است.نکته مهم :حق بیمه کارآموزان باید به نسبت مزد یا حقوق آنها پرداخت شود و در هر حال میزان حق بیمه در این مورد نباید از میزانی که به حداقل مزد یا حقوق تعلق می گیرد کمتر باشد. در صورتی که مزد یا حقوق کارآموز کمتر از حداقل دستمزد باشد پرداخت ما به التفاوت حق بیمه سهم کارآموز به عهده کارفرما خواهد بود.
مثال:فرض کنید نتایج زیر از لیست حقوق و دستمزد(قسمت محاسبات حقوق و مزایا)شرکت نمونه استخراج شده است:برای محاسبه حق بیمه سهم کارگر و کارفرما باید جمع حقوق و مزایا را در درصد موردنظر ضرب کنیم. ستون آخر نشان دهنده ۳۰ % حق بیمه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی است.
نکته:ارزش مزایای غیرنقدی مستمر مانند مواد غذایی، پوشاک و نظایر آن طبق آیین نامه ای که به پیشنهاد هیئت مدیره به تصویب شورای عالی خواهد رسید به طور مقطوع تعیین و حق بیمه از آن دریافت می گردد.
مزد، حقوق و مزایا و حق الزحمه پرداختی به افرادی که طبق مدارک ارائه شده از سوی کارفرما شاغل یا بازنشسته کشوری، لشکری، بانک ها و سایر دستگاه ها بوده و مشمول تأمین اجتماعی نیستند، مشمول کسر حق بیمه نمی باشد.