حسابداری حقوق و دستمزد یکی از مباحث پیچیده حسابداری است و شما به عنوان یک حسابدار می بایستی به تمامی نکات مربوط به حسابداری حقوق و دستمزد مسلط باشید.ما در سایت چابک تصمیم گرفتیم در جلسات مختلف مفاهیم مرتبط با حسابداری حقوق و دستمزد را خدمت شما آموزش بدهیم و در این پست ،پرکاربردترین کلیدواژه های مرتبط با حسابداری حقوق و دستمزد را می توانید در این پست مشاهده نموده و در پست های آتی نیز اطلاعات کامل تری از مباحث مهم حقوق و دستمزد خدمت شما ارائه خواهیم کرد.
کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست یا به حساب او درمقابل دریافت مزد به کار می پردازد(ماده ۳ ق.ک)
کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق،سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند.(ماده ۲ق.ک)
کارگاه محلی است که کارگر به درخواست کارفرما یا نماینده او در آنجا کار می کنند(ماده ۴ ق.ک)
عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت، غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد(ماده ۷ ق.ک)در کارهایی که طبیعت آن ها جنبه مستمر دارد درصورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می شود، شروط مذکور در قرارداد کار و یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در ق.ک منظور ننماید.
مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد(ماده ۵۱ ق.ک)
کلیه دریافت های قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد یا حقوق،کمک عائله مندی، هزینه های مسکن، خواربار، ایاب وذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید،) سود سالانه و نظایر آن ها دریافت می نماید را حق السعی می نامند.(ماده ۳۴ق.ک)
عبارت است از وجوه نقد و یا غیر نقد یا مجموع آن ها که در قبال انجام کار به کارگر پرداخت می شود.(ماده ۳۵ ق.ک)
چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی گفته می شود(تبصره ۱ ماده۳۵ ق.ک)
چنانچه مزد بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولیدشده باشد کارمزد گفته می شود(تبصره ۱ ماده ۳۵ ق.ک)
چنانچه مزد بر اساس محصول تولیدشده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد کارمزد ساعتی، نامیده می شود.(تبصره ۱ ماده ۳۵ ق.ک)
عبارت است از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل(ماده ۳۶ ق.ک) البته توجه نمایید مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسکن، خواربار و کمک عائله مندی،پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی شود.
حقوقی که برای انجام یک ساعت کار یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می شود را حقوق یا مزد پایه(مبنا)می گویند.
علاوه بر حقوق پایه، مبالغ دیگری در قالب وجوه نقد یا غیر نقد به کارگر پرداخت می شود(به مبلغ حقوق پایه اضافه می گردد)مزایا می توانند به صورت مستمر یا غیرمستمر، نقدی یا غیر نقدی باشند.
مزایایی است که هرماهه کارگر دریافت می کند
مزایایی مستمری که به صورت نقدی پرداخت می گردد مانند: مزایای مستمر شغلی، حق مقام، حق اولاد، حق مسکن، حق ایاب و ذهاب، بدی آب وهوا، فوق العاده شغل، فوق العاده مسئولیت، حق جذب، فوق العاده ارزی و مدد و معاش.
استفاده از مسکن واگذاری از طرف کارفرما، با اثاثیه یا بدون اثاثیه،استفاده از اتومبیل اختصاص واگذاری از سوی کارفرما، با راننده یا بدون راننده و یا سایر مزایای بدون نقد از قبیل خواروبار، بن و ...
مزایایی که دائمی نمی باشند و با توجه به شرایط، کارگر دریافت می کند مانند:اضافه کار، فوق العاده مأموریت، هزینه سفر، پاداش انجام کار، عیدی، پاداش آخر سال و وجوه پرداختی بابت لباس و یا در اختیار گذاردن آن, پرداختی هزینه درمان و معالجه کارگران, بازخرید ایام مرخصی و پاداش بهره وری و...
مبالغی را که کارفرما به نمایندگی از طرف سازمان های مربوط بر اساس مصوبه های قانونی از دستمزد کارگران و کارکنان کسر و به سازمان های ذینفع پرداخت می نماید کسورات قانونی می گویند. کسورات قانونی اساسی به طورکلی شامل مالیات حقوق و دستمزد، حق بیمه اجتماعی سهم کارگر و بدهی کارگر به صندوق اجرا (اجرائیات دادگاه) است.
کسوراتی که به موجب توافق فی مابین کارفرما و کارگر صورت می پذیرد مانند اقساط وام، مساعده و...
منظور از مساعده مبالغی است که به طورمعمول قبل از پایان هرماه به علت نیاز کارگران به آنان پرداخت می شود و در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق آن ها کسر می گردد
کسانی که حق بیمه خود را پرداخت می نماید از مزایای قانونی آن استفاده خواهند نمود.
شخصی است که راسأ مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبلغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در قانون تأمین اجتماعی را دارد.
شخص یا اشخاصی هستند که به تبع بیمه شده از مزایای موضوع این قانون استفاده می کنند.
حق بیمه سهم کارگر،۷% حقوق و دستمزد ناخالص قبل از کسورات کارگر می باشد که هرماه از حقوق وی کسر و به حساب سازمان تأمین اجتماعی توسط کارفرما واریز می گردد.
کارفرما از بابت هرکدام از کارکنان خود ۲۳ % حقوق و دستمزد ناخالص قبل از کسورات را هرماه محاسبه و به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می نماید. از ۲۳% گفته شده ۳% مربوط به بیمه بیکاری کارکنان است.
کارفرمایان در زمان تهیه لیست حقوق دستمزد، معادل ۲۳ % حقوق و مزایای مشمول بیمه هر کارگر را محاسبه می کند و به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می نماید. توجه نمایید این مبلغ را کارفرما تنها بر اساس حقوق و دستمزد کارگران خود محاسبه می کند و از حقوق کارگران کسر نمی گردد. بلکه کارفرما این مبلغ را پرداخت می کند.بنابراین مبلغ فوق یک هزینه اضافی برای کارفرما است.
طبق ماده ۳ بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر به میزان ۳% حقوق و دستمزد ناخالص کارگر که توسط کارفرما پرداخت می گردد، به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید. بیکار ازنظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار باشد. بنابراین بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تأیید شورای عالی کار بیکار موقت شناخته شوند مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
دفترچه ای است که در اختیار بیمه شدگان قرار دارد و بیمه شدگان برای استفاده از مزایای درمانی از این دفترچه استفاده می کنند. بدین صورت که بیمه شده با ارائه این دفترچه به پزشکان و مراکز درمانی که طرف قرارداد با سازمان بیمه کننده فرد بیمه شده باشد هزینه کمتری را پرداخت خواهد نمود و سازمان بیمه کننده مابه التفاوت هزینه های درمانی را به پزشک یا مرکز درمانی پرداخت خواهد نمود.