دارایی های بلندمدتی که در روال عادی عملیات واحد تجاری مورد استفاده قرار میگیرد و به قصد سرمایه گذاری یا فروش مجدد تحصیل نمیشود ، به داراییهای مشهود و نامشهود طبقه بندی میشود.
داراییهای مشهود به داراییهایی اطلاق می شود که دارای موجودیت عینی است و در عملیات واحد تجاری به طور موثر مورد استفاده قرار می گیرد . این داراییها تحت عنون "داراییهای مشهود بلندمدت ، داراییهای سرمایه ای ، داراییهای ثابت و یا اموال ، ماشین آلات و تجهیزات " در ترازنامه طبقه بندی میشود.این گروه از داراییها شامل : زمین ، ساختمان ، انواع تاسیسات ، اثاثه ، مبلمان ، وسائط نقلیه ، منصوبات و غیره است که به سه دسته زیر تقسیم میشود :
داراییهای نامشهود به داراییهای غیرجاری اطلاق می شود که در عملیات واحد تجاری مورد استفاده قرار میگیرد ، اما بر خلاف داراییهای مشهود دارای موجودیت عینی نیست . این گونه داراییها از جمله اموال غیرمادی است و برای واحد تجاری منافع آتی دارد .مانند :حق امتیاز ، حق اختراع و علائم تجاری . اصول پذیرفته شده حسابداری در مورد داراییهای نامشهود عموما مشابه داراییهای مشود است .
بهای تمام شده تاریخی براساس قیمت نقدی دارایی تعیین میشود و تمام مخارج ضروری و عادی که صرف میگردد تا دارایی در وضعیت و موقعیت آماده برای استفاده در عملیات تجاری و تولیدی قرار گیرد ، به بهای تمام شده دارایی تحصیل شده اضافه میشود . بهای تمام شده اینگونه داراییها نباید شامل اقلام غیرعادی و غیرمترقبه نظیر : پرداخت جریمه به علت تاخیر در پرداخت حقوق گمرکی و یا خسارات ناشی از آتش سوزی و سایر سوانح طبیعی باشد .
در مواردی که تحصیل دارایی در ازای واگذاری دارایی دیگری به غیر از وجه نقد ،صورت گیرد ، دارایی تحصیل شده به ارزش متعارف دارایی واگذار شده در دفاتر ثبت می شود.اگر ارزش متعارف دارایی واگذار شده به نحوی معقول قابل تعیین نباشد ، ارزش متعارف دارایی تحصیل شده مبنای ثبت قرار میگیرد . در بین ارزش متعارف دارایی تحصیل شده و دارایی واگذار شده ، برآورد قابل اعتماد تر ، ملاک تعیین بهای تمام شده دارایی تحصیل شده قرار میگیرد.
در واحدهای تجاری ، در طول سال مخارجی برای خرید محصولات یا خدمات انجام میشود . اگر محصولات یا خدمات تحصیل شده در دوره جاری به مصرف برسد و منافع آن تنها عاید دوره مالی جاری شود ، مخارج انجام شده ، مخارج جاری نامیده میشود . مخارج مربوط به تحصیل داراییهایی که انتظار میرود منافع آن علاوه بر دوره جاری به دوره های آتی نیز تسری یابد ، اصطلاحا مخارج سرمایه ای نامیده میشود . مخارجی که ظرفیت یا بازده عملیاتی یک دارایی را افزایش میدهد در صورتی که با اهمیت باشد باید به حساب دارایی منظور شود . اما در صورتی که جزئی بوده و منافع آتی زیادی نداشته و سنجش معقولی از منافع آتی آن امکانپذیر نباشد طبق اصل اهمیت به حساب هزینه دوره جاری منظور میشود .
بهای تمام شده تاسیسات و مستحدثات در زمین مثل نرده کشی و آسفالت محوطه ، پیاده رو سازی ، احداث پارکینگ میتواند به عنوان بخشی از بهای تمام شده زمین به حساب آید و یا در حساب جداگانه ای تحت عنوان تاسیسات و مستحدثات در زمین ثبت شود.
اگز تاسیساتی که در زمین احداث میشود دارای عمر اقتصادی نامعینی باشد ، به عنوان مثال تاسیساتی که توسط مالک زمین احداث شده اما نگهداری و جایگزینی آن توسط شهرداری محل تقبل شده مشمول محاسبه استهلاک نمیشود .موجر در اجاره نامه بدون اینکه مالکیت مورد اجاره را به مستاجر منتقل کند حق استفاده از آن را برای مدتی معین به مستاجر واگذار می نماید . ساختمان مورد اجاره جزو اقلام سرمایه ای نیست اما تاسیسات یا مستحدثات درساختمان استیجاری مانند دیوارکشی ، محوطه سازی و اموالی که به خرج مستاجر در مورد اجاره احداث میشود تحت عنوان "تاسیسات در ساختمان استیجاری" ثبت و جزو اموال ، ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی میشود . بهای تمام شده اینگونه تاسیسات باید در طول عمر مفید دارایی یا مدت اجاره هرکدام که کوتاهتر است مستهلک ، یا از حسابها خارج شود .زیرا در پایان مدت اجاره تاسیسات مزبور به مستاجر تعلق نخواهد داشت .
امیدوارم از این مبحث استفاده لازم را برده باشید . دیدگاههای خودتان را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. در ضمن میتوانید برای آشنایی با مباحث بیشتر حسابداری محصولات ما را از این لینک تهیه بفرمایید .