ایران آنلاین /
هیلاری کلینتون ۶۷ ساله، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا و همسر بیل کلینتون، رییسجمهوری اسبق ایالات متحده در ویدئویی که منتشر کرد نیز تصریح داشت که مردم آمریکا پیش از این در روزهای سخت اقتصادی به سختی تلاش کردهاند و جنگیدهاند، اما هنوز هم باد موافق برای کسانی میوزد که در طبقات بالاتر قرار دارند.
نیویورکتایمز نامزدی هیلاری کلینتون از سوی حزب دموکرات را چالشبرانگیز و رقابتی توصیف کرده و مینویسد هیلاری کلینتون میتواند نخستین زنی باشد که از سوی یکی از احزاب عمده سیاسی آمریکا نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود. در جریان انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۰۸ در آمریکا، هیلاری رقابتی سخت، پرهزینه و نفسگیر را با باراک اوباما برای کسب نامزدی حزب دموکرات انجام داد، ولی در نهایت نتوانست از پس او بر بیاید. کلینتون در شرایطی نامزدی مجدد خود را برای رسیدن به ریاستجمهوری آمریکا اعلام میکند که بسیاری از دموکراتها از او حمایت کردهاند.
با توجه به فعالیتهای گسترده این نامزد انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در زمان تصدی پست وزارت امور خارجه این کشور در حوزه زنان و شهروندسازی جهانی، در یادداشت زیر نگاهی خواهیم داشت به اقدامات او.
وزارت خارجه آمریکا، به ویژه در دوران وزارت هیلاری کلینتون در عرصه شهروندسازی فعالیت گستردهای را به انجام رساند. این سازمان با شناسایی زنان پیشرو و توانمند سایر جوامع که به قدر کافی مورد توجه جامعه خود قرار نگرفتهاند، به جذب آنها پرداخته است. کلینتون در سال ۲۰۰۹ علناً در این زمینه اظهار کرد: «ظهور من به آنها [زنان] عرصهای میدهد که به نوبه خود به ما [آمریکا] امکان تلاش و تغییر اولویتهای دولتمردان [آنها] را خواهد داد.»
به همین دلیل، آنچه میتوان در نتیجه فعالیتهای گسترده وزارت خارجه آمریکا و به ویژه در دوره وزارت هیلاری کلینتون مشاهده کرد، رواج نام و چهره او به عنوان الهامبخش حقوق زنان در سطح جهان و پیدایش اصطلاح «تأثیر هیلاری» (Hillary Effect) است که بسی پیش از تصدی وزارت از سوی او، در دوران مسوولیتاش در کنفرانس ۱۹۹۵ پکن آغاز شده بود.
آنچه در این نوشتار حائز اهمیت است این است که در نگاه سیاستگذاران حال حاضر غرب و بهطور خاص آمریکا، دیدگاههای موجود در جوامع اسلامی نسبت به زنان، آزادی و سیاست، از استراتژی آمریکا برای رهبری جهانی تفکیکناپذیر است و این امر علت سفرهای بیشمار هیلاری کلینتون در دوران وزارت و مک لین ورویر،سفیر ویژه آمریکا برای امور زنان بینالملل است.
در این میان، انقلابات موسوم به بیداری اسلامی فرصتی بینظیر برای نیل به این اهداف را در اختیار سیاست خارجی آمریکا قرار داد. کلینتون در ۲۰۱۲ اعلام کرد «آمریکا به دقت شاهد حوادث» خاورمیانه است؛ چراکه این تحولات «در کنار فرصتهای بیشمار، ممکن است خطراتی نیز از جمله برای زنان درپی داشته باشد».
برنامه رهبری بازدیدکنندگان جهانی
این وزارتخانه با صرف هزینهای هنگفت در مارس ۲۰۱۱، ۱۰۰ زن متخصص در حوزههای گوناگون و فعال در تجارت، جامعه مدنی، دولت، حقوق، رسانه و بخش خصوصی را از ۹۲ کشور جهان برای بازدیدی ۳ هفتهای به این کشور فراخواند تا ضمن دیدار با مقامات آمریکایی، از نزدیک با جامعه، مردم و فرهنگ آمریکا آشنا شوند.
این سفر، بخشی از برنامه رهبری بازدیدکنندگان جهانی (International Visitor Leadership Program) بود که مسائل مهم بینالمللی از دیدگاه وزارت خارجه آمریکا به ویژه در حوزه زنان و دختران را مدنظر قرار میداد. برنامه ۱۰۰ زن نیز به همت هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت و در پی تأکید او بر «قدرت نرم» راهاندازی شد.
ایده «قدرت نرم» کلینتون برداشتی مستقیم از نظریات مدیریت سازمانی است که رهبری مبتنی بر قدرت و زور را از رهبری مبتنی بر تعامل و کنترل افکار جمعی تفکیک میکنند. همچنین عمل به توصیه متخصصین مدیریت سازمانی مبنی بر استفاده از ظرفیتهای مردمی آمریکا و جاذبههای آن برای مردم سایر کشورها بهعنوان جایگزینی برای چهرههای سیاسی آمریکایی منفور در سطح بینالملل نیز در این طرح و برنامههای مشابه به چشم میخورد. اهمیت چنین اقداماتی در هدایت اذهان عمومی سایر کشورها در بحث شهروندسازی زمانی روشن میشود که بدانیم در طول ۷۰ سال گذشته، برنامه تبادل وزارت خارجه آمریکا در مجموع بیش از ۲۰۰ هزار شهروند سایر کشورها را به بازدید زندگی شهروندان آمریکایی در سرتاسر این کشور فراخوانده و از این میان ۳۲۰ نفر سران کشورهای خود بوده یا هستند و هزاران تن نیز رهبران بخشهای خصوصی یا عمومی اجتماعات خود شدهاند.
واضح است که مواجهه افراد و چهرههای محوری کشورهای مختلف که زمانی بهعنوان یک شهروند عادی یا یک متخصص به بازدید از ایالات متحده پرداخته و با سبک زندگی و سیستم جامعهداری این کشور از نزدیک و به سبکی دوستانه آشنا شدهاند، بهتر از هرگونه توصیه رهبران جامعه آمریکا میتوانند گرایشات افکار عمومی در جوامع خود را به نفع مدلهای فکری آمریکایی سوق دهد.
برنامه بازدیدکنندگان جهانی تنها یکی از صدها برنامه مشابه وزارت خارجه این کشور است که در سالهای اخیر رو به افزایش گذاردهاند و به این ترتیب میتوان شعاع تأثیر این برنامهها را در سطح بینالملل و در لایهلایه زندگی افراد هر جامعه تخمین زد.
مشارکت جهانی زنان
از دیگر طرحهای وزارت خارجه آمریکا در جهت تربیت نیروی انسانی در سایر کشورها بر اساس سیستم ارزشی آمریکایی، The Fortune/US State Department Global Women's Mentoring Partnership است که هدف از آن ایجاد ارتباط میان زنان توانمند سایر کشورها از طریق میزبانی یک ماهه است.
هدف از این طرح که زنان ۲۵ تا ۴۳ ساله و توانمند هر کشور را هدف قرار داده است، قرار دادن این افراد در مواجهه حضوری با همتایان آمریکایی خود از حوزههای گوناگون تجارت، سیاست و جامعه مدنی در شهرهای گوناگون آمریکا، به منظور انتقال زنده فرهنگ و ارزشهای آمریکایی از طریق رابطهای شهروند- شهروند (و نه دولت- شهروند) است تا به این ترتیب، مقاومت کمتری از سوی بازدیدکنندگان برای پذیرش این نرمهای فرهنگی ایجاد شود.
مشارکت آینده برابر- کاخ سفید
برنامه Equal Futures Partnership، در سپتامبر ۲۰۱۲ از سوی هیلاری کلینتون و والری جارت به نمایندگی از دولت آمریکا و در پاسخ به تأکید باراک اوباما بر لزوم توجه سران کشورها به مشارکت سیاسی و اقتصادی زنان راهاندازی شد. این برنامه به وضوح اقدامی رهبریجویانه از سوی دولت آمریکاست که در آن رهبر این کشور رهبران سایر کشورها را درباره حوزهای از حوزههای مربوط به زنان امر میکند. این برنامه با دعوت از سران کشورها برای عضویت در طرح، سعی در ترویج دیدگاهها و مدلهای مدنظر خود در سایر جوامع داشته و بیشتر اعضای آن را میتوان از میان کشورهای اروپایی و متحد آمریکا مشاهده کرد. لازم به ذکر است این برنامه از سوی نهاد زنان سازمان ملل و بانک جهانی به عنوان سازمانهایی غیرانتفاعی حمایت میشود. آنچه صرفنظر از مفاد تعهدنامه عضویت در این رابطه با چنین طرحهایی اهمیت دارد آن است که، برطبق دستور این طرح، کشورهای عضو موظفاند تغییراتی را در جامعه مدنی خود ایجاد کرده و اهداف و تعهدات خود را با توجه به شرایط عضویت ترسیم کنند. در نهایت دولتهایی موظفاند تغییرات حوزه مربوطه را به این برنامه گزارش کنند.
مشارکت آمریکا- خاورمیانه
برنامه مشابه دیگر، مشارکت آمریکا- خاورمیانه (MEPI) است که در آن وزارت خارجه آمریکا به ارائه کمکهای مالی و آموزشی به گروههای گوناگون جامعه مدنی در کشورهای خاورمیانه، ازجمله جوانان و زنان، میپردازد. از طریق این طرح، وزارت خارجه آمریکا با ۱۸ کشور خاورمیانه در ارتباط تبادلی در سطح جامعه مدنی قرار گرفته و قادر به اعمال دستکاریهای فرهنگی و فکری به طور مستقیم و بدون دخالت دولتها در سطح جامعه مدنی و شهروندی است.
این طرح از سال ۲۰۰۲ در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه فعال بوده و بالغ بر ۶۰۰ میلیارد دلار برای بیش از یک هزار پروژه مرتبط هزینه کرده است.
زنان و فنآوری
زنان و فن آوری (WICTAD) عنوان کارگروه دوروزهای است که نهاد زنان سازمان ملل با مشارکت دفتر امور زنان بینالملل وزارت خارجه آمریکا در ژانویه ۲۰۱۳ با هدف بررسی جایگاه زنان در فنآوری اطلاعات، ارتباطات، و توسعه و با شرکت ۷۵ نماینده از سطح جامعه مدنی، دانشگاهی، دولتی، و بخش خصوصی ۲۰ کشور برگزار کرد.
از این کارگروه که در واشنگتن دی سی برگزار شد، با عنوان آی تی برای تغییر نیز یاد شده و هدف از آن، ایجاد ائتلافی بینالمللی برای ایجاد تأثیر در بحث زنان و فنآوری اطلاعات ذکر شده است.
این کنفرانس را میتوان بخشی از برنامه زنان و فنآوری ۲۰۱۱ هیلاری کلینتون (TechWomen) نامید که دوران پساکلینتون وزارت خارجه را همچنان تحت نظارت سازمان متبوع هیلاری درباب امور زنان بینالملل (WLI) نگاه میدارد. این برنامه نیز ازجمله سیاستهایی است که هرچه بیشتر زنان در کشورهای اسلامی را هدف قرار میدهد. این برنامه با ایجاد شرایطی برای پذیرش داوطلبان نظیر آشنایی زبانی، پیشینه تحصیلی در رشتههای فنی درعین فعال بودن به لحاظ مدنی و اجتماعی، پیشینه علاقه به فرهنگ آمریکا، اعتماد به دولت و جامعه آمریکا، و نظیر این؛ به ایجاد فیلتر برای نتیجهگیری مطلوب در جهت نفوذ به جامعه مدنی کشورهای هدف میپردازد.
برنامه دانشمندان آینده
دانشمندان آینده (NeXXt Scholars Initiative) در دسامبر ۲۰۱۱ و در روز اهدای جایزه نوبل در صدمین سالگرد اهدای این جایزه به ماری کوری از سوی هیلاری کلینتون به عنوان بزرگداشت دانشمندان زن معرفی شد که در آن دو حرف لاتین ایکس نماد ترکیب کروموزومی زنان است و بهطور ویژه ناظر بر فعالیتهای علمی زنان در کشورهای اسلامی است.
علاوه براین، وزارت خارجه آمریکا در همکاری مستقیم با دستهای دیگر از سازمانهای فعال در همین عرصه برای تبادل علمی و همکاریهای مدنی زنان و دختران با سایر کشورهاست که از جمله میتوان به برنامه میراث بینالملل (Legacy International) و تمامی برنامههایی اشاره کرد که در بحث تبادل علمی زنان به آن پرداخته میشود.
بنیاد بیل، هیلاری و چلسی کلینتون
بنیاد کلینتونها یک سازمان غیرانتفاعی آمریکاست که در سال ۲۰۰۱ به سنت سیاستمداران بازنشسته آمریکایی - همچون مرکز کارتر- با برنامههایی در حوزههای سلامت، محیطزیست، توسعه اقتصادی، اعمال خیریه، و ایجاد تفاهم در مخاصمات سیاسی، قومی و مذهبی؛ از سوی بیل کلینتون، رییسجمهور سابق ایالات متحده، ایجاد شد. این سازمان که عنوان خیریه را یدک میکشد، به باور بسیاری در آمریکا، منبعی برای کسب درآمد برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ این کشور و کاندیداتوری هیلاری است. بااینحال، این سازمان را میتوان رقیبی برای سازمانهای بینالمللی دیگری چون بیل و ملیندا گیتس دانست؛ چراکه علاوه بر درآمد حاصل از اهداکنندگان آمریکایی، از پیشینه سیاسی بیل و هیلاری به عنوان رییسجمهور و وزیر خارجه سابق آمریکا و همکاری سازمانهایی چون آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) نیز برخوردار است.
این بنیاد و شخص هیلاری کلینتون بهطور ویژه در حوزه زنان و دختران به اظهارنظر پرداخته و جایزه شهروند جهانی کلینتون، یکی از ابزارهای این سازمان برای نفوذ به حوزه رهبری جهانی و شهروندسازی است و به شهروندان سایر کشورها که منشأ تأثیر در حوزههای جامعه مدنی، بخش شرکتی، امور خیریه و خدمات عمومی و در مطابقت با دیدگاههای این بنیاد بودهاند، اهدا میشود.
مراسم اهدای این جایزه بسیار باشکوه بوده و گذشته از در معرض دید بودن کلینتونها به عنوان سخنرانان سرشناس آن، اهداف بلندمدتتری را نیز دنبال میکند. ازجمله برندگان سال ۲۰۱۳ این جایزه در بخش جامعه مدنی، ملاله یوسفزی، دختر پاکستانی حامی تحصیل دختران است. این بنیاد، علاوه بر این، از طریق سایر برنامههای خود در حوزه سلامت، توسعه، و آب و هوا، اقدام به هدایت سبک زندگی افراد در اجتماعات دریافتکننده کمکهای مالی و عمدتاً متعلق به کشورهای آفریقایی و بعضاً اسلامی میکند.
بنیاد کلینتون در دسامبر ۲۰۱۳ در اقدامی مشترک با بنیاد ویس (Wyss)همایشی جهانی به نام «بدون سقف:پروژه مشارکت کامل» برای ارزیابی پیشرفت وضعیت زنان در دوره ۲۰ ساله بعد از چهارمین کنفرانس جهانی زنان سازمان ملل در پکن (۱۹۹۵) تا ۲۰۱۵ را برگزار کرد.
در این نشست که زنانی از کشورهای گوناگون به ارائه تجربیات خود پرداختند، ۲۰ سازمان مدنی شرکت داشته و بنیاد کلینتون درصدد ترسیم ادامه مسیر برنامه چهارم سازمان ملل درباره زنان بود. ارتباطی که کلینتون میان این برنامه و کنفرانس جهانی پکن برقرار کرد، حاکی از رویکرد سلطهجویانه و رهبری جهانی است که شهروندسازی بخشی از آن است.
در یکی از نشستهای مشابه در نوامبر ۲۰۱۳، هیلاری کلینتون و بانوی اول سابق دیگر؛ لورا بوش، همسر جرج بوش پسر و آغازگر دو جنگ عراق و افغانستان، به تبادلنظر درباره پیامدهای احتمالی ترک نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان که طبق توافق قبلی میباید در ۲۰۱۴ انجام میشد، پرداختند.
همچنین، برنامه دیگری از سوی کلینتونها به نام طرح جهانی کلینتون (Clinton Global Innitiative) برنامهای است که بعد فراملی آن بیشتر بوده و برای مثال، در نشست سالانه آن در ۲۰۱۲ با مشارکت دو بنیاد WEConnect International و Vital Voices، به دریافت و تخصیص کمکهای مالی ۱۵ هزار شرکت بزرگ تجاری -نظیر کوکاکولا، اکسون موبایل، گلدمن ساکس، IBM، اینتل، بنیاد راکفلر، بانک شاهنشاهی اسکاتلند، وزارت خارجه آمریکا و وال مارت- برای پیشبرد مشاغل زنان در سایر کشورها پرداختند./ صبح نو