عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران معتقد است:تامین مالی در حوزه صنایع کوچک کار سادهای نیست. زیرا بانکها هم علاقهای به ورود در فضاهای کوچک ندارند. بانک ترجیح میدهد یک قرارداد کلان هزارمیلیاردی با واحدهای بزرگ امضا کند تا اینکه با طی کردن همان فرآیند برای صد بنگاه کوچک به یک قرارداد هزارمیلیاردی برسد.
عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران گفت: یکی از مهمترین دلایلی که این واحدها را متوقف میکرد و حدود ۷۰ درصد در خروج آنها از چرخه تولید نقش داشت، بحث مربوط به فقدان نقدینگی در این واحدها بود. این واحدهای کوچک با هر چالشی که در فضای کسب و کار پیش میآمد، دچار مشکل میشدند و وقتی تکانههای محیط پیرامون بسیار شدید باشد آنها را تحت تاثیر زیادی قرار میدهد. به طور مثال در یک بازه زمانی نرخ ارز افزایش سه برابری داشت؛ همین امر باعث شد سرمایه در گردش همین واحدها به یکسوم کاهش پیدا کند. یعنی اگر واحدی به فرض با سرمایه در گردش ۱۰۰میلیونی کار میکرد، و میخواست به فعالیت خود ادامه دهد باید ۳۰۰ میلیون سرمایه در گردش داشت تا بتواند به کارش ادامه دهد.
او به تجارت فردا گفت: به همین دلیل این واحدها به مرحله ظرفیت پایین تنزل کرده و از آن مرحله نیز به مرحله توقف رسیدند. بررسیهای ما نشان میداد که برای ۷۰ درصد این واحدها چنین اتفاقی افتاده است. البته برخی از این واحدها تنها این مشکل را نداشتند، یعنی توامان مشکلات دیگری نیز داشتند، به طور مثال برخی از صنایع اصلاً بازار مصرف نداشتند و صنایعی که بازار ندارند، به طور طبیعی از بین میروند و مرگ و میر در بنگاهها هم امری طبیعی است. پس این مرگ و میر در بنگاهها اصلاً غیرطبیعی نیست مگر اینکه نرخ این مرگ و میر از حد طبیعی خارج شود که این نشان از بروز یک عارضه است.
او ادامه داد: برای نرخ طبیعی من نمیتوانم اعداد و ارقام خاصی را به شما ارائه دهم، اما سه سال اول عمر بنگاهها بسیار مهم و کلیدی است. اگر بتوانند این سه سال را پشت سر بگذارند میتوانیم بگوییم حداقل میتوانند تا عمر ۱۰ سال و بیشتر از آن را داشته باشند؛ ولی اگر در این سه سال دچار مشکلات شوند خیلی زود هم از بین خواهند رفت.
مقیمی افزود: ما هم به دلیل شناسایی این عارضه، به دنبال از بین بردن این موانع و مشکلات بودیم؛ اگرچه اعتقاد داریم تعدادی از این واحدها، خودشان معلول هستند. به طور مثال اگر یک بنگاه توان مدیریتی لازم را نداشته باشد، طبیعی است که باید انتظار داشته باشیم دچار مشکلات مالی شده و زود از بین برود. چهبسا اگر مشکل مدیریتی و منابع انسانی یک بنگاه حل نشود، اگر هزاران منبع مالی هم در اختیار داشته باشد، باز هم به همان مشکلات دچار میشود.
او گفت: پس موضوع مدیریت نیز در بنگاههای کوچک و متوسط که تماماً متعلق به بخش خصوصی هستند بسیار مهم است. اتفاقی که در اینجا افتاده، این است که مالکیت و مدیریت یکی شده است و هر کسی که بنگاهدار است فکر میکند مدیر هم هست و درک درستی از مسائل مالی، بازاریابی، روابط بینالملل، تولید و تامین مواد اولیه دارد. این امر باعث میشود که چالشهایی در این فضا داشته باشیم.
عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران معتقد است: باید روی این موضوع کار کنیم که مالکیت لزوماً نباید مدیریت را در پی داشته باشد. صاحب بنگاه باید به درک و بلوغ مدیریتی رسیده باشد تا بتواند برخی کارها را واگذار کند، از جمله مدیریت. بخش قابل توجهی از صنعتگران ما دانش مناسبی ندارند، کسی که خود این شرایط را ندارد چطور میتواند مدیر و نیروی انسانی و تکنولوژی خوبی را انتخاب کند و به کار گیرد؟ اینها فقط تجربه دارند. به همین علت این باعث شد که ما چنین پیشنهادی را مطرح کنیم که باید یک تامین مالی برای بنگاهها صورت بگیرد.
او در رابطه با بحث تامین مالی این موضوع افزود: تامین مالی در حوزه صنایع کوچک کار سادهای نیست. زیرا بانکها هم علاقهای به ورود در فضاهای کوچک ندارند. بانک ترجیح میدهد یک قرارداد کلان هزارمیلیاردی با واحدهای بزرگ امضا کند تا اینکه با طی کردن همان فرآیند برای صد بنگاه کوچک به یک قرارداد هزارمیلیاردی برسد. ضمن اینکه ریسک کمتری را متحمل میشود. مثلاً اگر شرکت بزرگی مثل ایرانخودرو با مشکل هم مواجه شود، سطح داراییهایش برای وصول مطالبات قابل شناساییتر است.
مقیمی گفت: همین امر باعث میشود دست بنگاه از منابع بانکی کوتاه شود؛ از سوی دیگر بازارهای مالی هم تامین منابع مالی بنگاهها را خیلی تحت تاثیر قرار نمیدهند که صنایع بزرگ سمت آن بروند، البته صنایع بزرگ ما نیز خیلی علاقه ندارند از بازار سرمایه، تامین منابع کنند. چرا که نسبت به بانک، بازار ناامنتری است. همین عوامل دست به دست هم میدهند تا صنایع کوچک نتوانند تامین منابع کنند و بر این اساس ما این پیشنهاد را ارائه دادیم که بخشی از منابع را بلوکه کنیم تا در اختیار صنایع کوچک قرار دهیم. همه اینها به یک سمت و از طرف دیگر مقام معظم رهبری در ابتدای سال جدید به این نکته اشاره فرمودند که این صنایع کوچک را دریابید البته ایشان در سالهای گذشته نیز چنین بیاناتی داشتند، اما این بار صراحت بیشتری داشت.
او در رابطه با رقم این وامها برای هر بنگاه افزود: رقمش با توجه به شرایط موجود است. ما واحدها را بررسی و یک برآورد اولیه کردیم، که چه تعدادی از این واحدها فقط مساله پول دارند و از نظر بازار مساله ندارند و...
مقیمی درباره در نظر گرفتن پول برای خروج از بحران اظهار کرد: ما بر اساس روال و فعالیتی که داریم و تجربهای که وجود دارد، این موضوع را بررسی کردیم. بنگاهها را کشف و مشاهده کرده بودیم و میشناختیم؛ متوسط اینها را در نظر گرفتیم عدد یک میلیارد تومان تعیین شد که بعضی از بنگاهها با دویست میلیون تومان هم مسالهشان حل میشود و برخی با یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان. ولی متوسط یک میلیارد تومان هدفگذاری شد.
او در رابطه با گلایه صنعتگران به استفاده بخش کشاورزی از این وامها گفت: درست است این وامها باید به واحدهای صنعتی داده میشد. ولی واحدهای جهاد کشاورزی هم بالاخره سرمایه این کشور هستند. صنایع تبدیلی کشاورزیاند. ما نمیتوانیم این موضوع را منکر بشویم. ضمن اینکه وزارت جهاد کشاورزی هم برای خودش تکلیفی احساس کرد که باید دنبالش برود و ما چون یک مقدار پیشروتر و جلوتر بودیم و آنها زیرساختهای لازم را نداشتند، از ما درخواست کردند. معاون آقای حجتی در جلسات مختلف ستاد حضور پیدا میکردند. آنجا پیشنهاد دادند که اجازه دهید ما نیز از این سامانه، استفاده کنیم.
او گفت: به این صورت آنها هم وارد شدند و سیستم و کمیتههای بررسی مجزایی داشتند. واحدهای کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی بررسی میشد. ولی سامانه آنها با ما یکی بود و به نظر من اشکالی وجود ندارد. اشکالی که مطرح شده بود این بود که دولت ۱۶ هزار میلیارد را بر اساس مطالعه بخش صنعت انجام داده بود. حالا کشاورزی بیاید در صنعت، این وام به صورت صددرصدی به صنعت تعلق نمیگیرد. البته من احساس میکنم که اگر بخواهیم رونق در کشور ایجاد شود، دیگر نباید در یک حوزه خاص اقدامات اینچنینی انجام دهیم. این دیگر خیلی بخشینگری و خیلی متعصبانه به قضیه نگاه کردن است. آنها هم جزو همین صنایع کشورند. ضمن اینکه تعداد واحدهای کشاورزی اگرچه زیاد است، اما رقم وامهایشان در حد ۵۰ یا ۶۰ یا ۷۰ میلیون تومان است.
مقیمی در رابطه با تفاوت میزان وام آنها با واحدهای صنعتی به تجارت فردا گفت: عددهای این واحدها اصلاً ارقام بزرگی نیست خیلی کوچک است. درست است که تعداد اینها بیشتر از واحدهای صنعتی است، ولی از نظر رقم مورد نیاز شاید مثلاً ۲۰ درصد رقم بخش صنعت هم نباشند.
او در رابطه با سیاستگذاری برای پرداخت این وامها معتقد است: فلسفه این است که به بنگاهی این منابع مالی داده شود که قابلیت کار دارد، بنگاهی که سیاستهای ما یا دولت یا تغییرات پیرامونی باعث شده با این چالش مواجه شود. در شرایط عادی شاید چنین وضعیتی نداشته باشند. این شرایطی است که ما برای آن رقم زدهایم که اقساطش معوق شوند. قطعاً نمیخواهیم بنگاهی را که خودش توان نداشته و به طور عادی رو به اضمحلال بوده مجدداً بدهکار کنیم که از روز اول بدتر شود. همین مسائل موجب میشود، به این موضوع بیشتر دقت بشود و نگاه بخش دولت هم این بوده است که به افرادی این وام را بدهد که بداند از این مسیر میتواند واحد صنعتی را مجدداً فعال کند. ما کمیتههای بررسی داریم، وظیفه آنها همین است که این بنگاهها را بررسی میکنند که باعث سوءاستفاده نشود.
همچنین او اظهار کرد: تضمینها بر اساس شرایط بانکی است که قرار است این اعتبار را تامین کند. شرایط ویژه ما در بخش نظارت است یعنی وامی که به یک فرد پرداخت میشود اولاً؛ کل وام در یک مرحله پرداخت نمیشود. مرحله به مرحله که وام پرداخت میشود ما نظارت میکنیم. ابتدا بررسی میکنیم که بنگاههایی که پول دریافت کردهاند، با آن پول چه کاری انجام دادهاند. آیا آن میزان را وارد تولید کردند؟ اشتغالزایی کردند؟ ماشینآلات خریدند؟ یا نه، پول را گرفتند و جای دیگری صرف کردند.
او درباره چگونگی این نظارت گفت: اینها یک برگه دارند که تعهد دادهاند که به طور مثال در قبال گرفتن ۱۰۰ میلیون تومان برای ۲۰ نفر اشتغال ایجاد کنند، ظرفیت تولید را از فلان مقدار به فلان مقدار برسانند؛ ما بر اساس این نظارت کنیم و سوال کنیم که شما ۱۰۰ میلیون گرفتید چه کار میکنید، ما مشاهدات عینی داریم در محل طرح یا محل بنگاه و اگر ببینیم بنگاهی که نوبت اول وام را گرفته و اقدامی را انجام نداده، حتماً با بانک مکاتبه میکنیم و جلوی پرداختهای بعدی آن را میگیریم.
مقیمی گفت: یکی از کارهایی که قبل از استارت خوردن این کار، انجام دادیم این تجربه را مرور کردیم. اینکه به چه علتی آن مساله در کشور به وجود آمد و چه کار کنیم آن اتفاق تکرار نشود.در کمیتههای ستاد تسهیل که به ریاست خود استانداران شکل گرفت، طرحهایی را که یک بار بررسی و تایید شده بود دوباره مورد بررسی مجدد قرار دادیم. ضمن اینکه در کمیتهها تشکلهای غیردولتی را دعوت کردیم و در جلسه با اتاقهای بازرگانی، خانه صنعت و معدن، اتاق اصناف و اکثر تشکلهایی که در تصمیمگیری میخواستند شرکت کنند، این موضوع را طرح کردیم. بالاخره ما اعتقادمان بر این است که اتاق بازرگانی تمام صنایع استانش را میشناسد. آنها تایید کردند که فلان صنعت قابلیت ادامه حیات دارد و کارشناسان ما هم آن را بررسی کردند و نتیجه بررسیشان را فرستادند. بعد از اینکه پرداخت تسهیلات هم انجام شد، مجدداً نظارت میکنیم که کسی خطا نکند. نباید انتظار داشته باشیم که چنین تجربهای مجدداً تجربه بشود.
عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران ادامه داد: در طرحهای زودبازده اینگونه بود که، برخی از مقامات دولتی یا استانی به استانداریها یادداشت مینوشتند و میگفتند از محل طرحهای زودبازده به شخص خاصی وام بدهید. برخی از این وامها حتی به واحدهای تولیدی هم داده نشدند. من اطلاعات کامل آن را دارم. برخی از اینها فقط جواز تاسیس گرفتهاند و همان جواز را مبنا کرده و یک تسهیلاتی را دریافت کردهاند و معلوم نیست این تسهیلات را کجا بردهاند. کسی نظارت نکرده که این تسهیلات به چه کسی داده میشود و کجا میرود.
او در رابطه با اولویت برای پرداخت این وامها افزود: هر کسی که مراجعه کند و آن شرایط را داشته باشد میتواند از این وام بهرهمند شود. عملاً کمیتههای بررسی وظیفهشان همین بوده که وضعیت را بررسی میکردند و در ۱۰ هزار ثبت نامی که انجام شده بود، اولویتبندی میکردند که کدام بنگاه میتواند اشتغال بیشتری ایجاد کند، آنهایی که وضعیت بهتری داشتند، ناخودآگاه در اولویت قرار میگرفتند؛ ولی اینکه بگوییم این رشته صنعت خاص اولویت ماست، نه؛ ما همچنین کاری نکردیم. گر چه اولویتهایی داریم، ولی در طرح این کار را نکردیم. مگر چقدر است که یک اولویتبندی هم انجام دهیم و هزار مساله هم در پیرامونش داشته باشد.
عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران درباره روند استفاده از وام برای تمامی بنگاهها معتقد است: زمانی که بررسی میشود طرح مشخص میشود که این بنگاه باید این پول را بگیرد، یک بخش آن را مواد اولیه بخرد یک بخش آن را تجهیزات جدید بگیرد. بستگی دارد، برخی به عنوان سرمایه ثابت گرفتند، برخی از واحدها به عنوان سرمایه در گردش گرفتند و برخی نیز توامان تحت عنوان سرمایه ثابت و سرمایه در گردش گرفتند. نقش آنها متفاوت است. رشته به رشته، بنگاه به بنگاه و منطقه به منطقه متفاوت است. گرچه اگر اینها را دستهبندی کنیم در چند دسته بیشتر قرار نگیرند، ولی بنگاه به بنگاه متفاوت است.
به گفته او ۸۴۳۹ میلیارد تومان پول تاکنون پرداخت شده، از این میزان ۴۱۳۰ میلیارد آن در محل تسهیلات طرح رونق (همین طرح اشارهشده) است. ۴۳۰۰ میلیارد آن همان فرآیندی است که بانکها خودشان میدادند.
او در پاسخ به این سوال که چرا وامهای پرداختی توسط بانکها بیشتر است، افزود: فرآیند بانکها به این علت بیشتراست که اقدامات اجرایی ما تقریباً از اواخر اردیبهشتماه و خرداد آغاز و به بانکها معرفی شد. در حالی که این بانکها از ابتدای سال تسهیلات را پرداخت میکردند. بله، بالاخره در فروردینماه کسانی که مراجعه کرده بودند تسهیلات میگرفتند.
مقیمی درباره استقبال از بانکها اظهار کرد: بالاخره بانک هم میخواهد تسهیلات بدهد، سیاستهای دولت هم به این صورت است که صنایع کوچک در اولویت قرار گرفته است. آنها هم در سیاستهایشان پرداخت به صنایع کوچک را در اولویت قرار دادند. ولی بالاخره یک فرآیندی را بخواهید جاری کنید، قطعاً چالشهایی دارد. من الان میخواهم یک تغییر رفتاری در فرزند خودم ایجاد کنم، یکشبه امکانپذیر نیست. حتی یکماهه هم امکانپذیر نیست. بالاخره باید روی آن کار بکنم تا بتوانم تغییری رفتاری ایجاد کنم.
عضو هیات مدیره و معاون برنامهریزی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران گفت: اول باید آموزش بدهم، بعد باید کاری کنم که چیزی را که آموزش دادم، اجرا کند؛ پس از آن باید نظارت کنم که آن کار را تکرار کند و بعد از مدتی که تکرار کرد تبدیل به عادت میشود و او عادت میکند که این کار را انجام دهد. خود همین فرآیند، ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد تا بتوانم رفتار جدیدی را در نزدیکترین عضو خانواده ایجاد کنم. چه برسد به یک سیستم. اگر بخواهیم این کار را کنیم، قطعاً چالشها و سختیهایی دارد. ولی خب شرایط رو به بهبود است، کارها دارد دنبال میشود.
او گفت: در حال حاضر همه بانکها در این طرح وارد شدهاند. ولی آن چیزی که در اولویت است و بیشترین سهم را دارد، بانکهای ملی، ملت، تجارت، صادرات، پارسیان، صنعت و معدن است. در واقع آنهایی که بیشترین سهم بازار را دارند، بیشترین حسابهای واحدهای صنعتی هم در این بانکهاست. معمولاً کسانی که میخواهند وام بگیرند، از بانکی میگیرند که در آن حساب دارند.