حسابداری تغییر قیمت ها مباحث مربوط به حسابداری نوسانات دائمی قدرت خرید پول و آنچه که اصطلاحا تغیر سطح قیمت ها خوانده می شود می باشد.حسابداری تغییر قیمت ها مجموعه ای از سیستم های حسابداری طراحی شده به منظور اصلاح مشکلات ناشی از بهکارگیری حسابداری بهای تمام شده تاریخی، به لحاظ وجود تورم را تشریح میکند.
تغییر قیمتها تغییر قیمت ها بر دو نوع است:
افزایش مستمر سطح عمومی قیمت ها را تورم گویند. در شرایط تورم حاد، صورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی و با استفاده از واحد پول اسمی HC/ND اهمیت و سودمندی خود را تا حد زیادی از دست می دهد. از اینرو، استفاده از مدل های تورمی بامعناتر و قابل استفاده تر خواهد بود.
و روش های حسابداری برای ملحوظ کردن اثرات تغییر قیمت ها شامل موارد زیر است:
طی یک دوره تورمی، دارندگان دارائیهای پولی متحمل زیان و بدهی های پولی متحمل سود قدرت خرید عمومی می شوند.
در مواجهه با تورم سه مدل اساسی وجود دارد که در بندهای زیر تشریح می گردد:
که اختصارا به آن HC/CD گفته می شود. تفاوت اساسی بین این مدل با مدل HC/ND بعنوان مدل سنتی حسابداری، در بکارگیری واحداندازه گیری است. این مدل صورتهای مالی سنتی را با توجه به قدرت خرید پول در یک تاریخ معین ارائه می کند. بعبارت دیگر در مدل HC/ND واحد پول اسمی به واحد پول ثابت (همگن) تغییر داده می شود و از اینرو اقلام صورتهای مالی بر حسب تغییرات سطح عمومی قیمت ها (GPL) بین تاریخ های وقوع معاملات و تاریخ ترازنامه تعدیل می شود. همچنین سود یا زیان قدرت خرید مازاد اقلام پولی شناسایی و در صورت سود و زیان گزارش می گردد.
به منظور تهیه صورتهای مالی HC/CD ابتدا باید اقلام صورتهای مالی به پولی و غیرپولی تفکیک گردد. اقلام پولی در ترازنامه تعدیل نمی گردد اما سود یا زیان آنها در صورت سود و زیان ارائه می شود. اقلام پولی دارایی ها و بدهی هایی هستند که مبالغ لازم برای بازیافت یا بازپرداخت آنها طبق قرارداد و مقررات ثابت هستند و با گذشت زمان و تغییر قیمت ها، مبلغ آنها تغییر نمی کند. در شرایط تورمی نگهداری دارایی های پولی موجب زیان و بدهی های پولی موجب سود قدرت خرید می گردد.
برخی از اقلام پولی عبارتند از وجه نقد ریالی و ارزی، سرمایه گذاری در سهام ممتاز و اوراق قرضه به جز موارد قابل تبدیل، حسابها و اسناد دریافتنی کوتاه مدت و بلندمدت و ذخائر آنها، وام پرداختنی، حسابها و اسناد پرداختنی، هزینه های پرداختنی، سود سهام پرداختنی، پیش دریافت ها، اوراق قرضه پرداختنی و وام های کوتاه و بلندمدت پرداختنی و حتی قابل تبدیل: برخی اقلام غیرپولی عبارتند از :و برای تعدیل واحد پول اسمی به واحد پول ثابت از ضریب تبدیلی استفاده می شود که صورت آن شاخص عمومی قیمت ها در تاریخ ترازنامه و مخرج آنها شاخص عمومی قیمت ها در تاریخ معامله است. برای اقلام مستمر مثل فروش و هزینه ها با فرض یکنواختی معاملات طی سال، از شاخص های میانگین (عموما ماهانه) در مخرج کسر استفاده می شود.
برای محاسبه سود یا زیان قدرت خرید اقلام پولی موارد زیر انجام می شود:در این مدل ارزش های جاری جایگزین بهای تاریخی اقلام صورتهای مالی می گردد. از اینرو این مدل با فرض تداوم فعالیت هماهنگی ندارد. جهت تعیین ارزش های جاری حسب مورد از ارزش های جایگزینی یا خالص ارزش بازیافتنی استفاده می شود. در این مدل نیز اقلام به پولی و غیر پولی تفکیک می گردد و اقلام پولی ترازنامه به ارزش دفتری در صورت های مالی CC/ND منظور می شوند.
به منظور محاسبه ارزش جاری دارایی ها به جای شاخص عمومی قیمت ها از شاخص های خاص در تاریخ معامله استفاده می شود.
در ترازنامه CC/ND دارایی ها و بدهی های غیر پولی بر اساس تغییر ارزش های جاری ارائه مجدد می شوند. برای تعیین ارزش های جاری اگر اقلام مورد نظر به تازگی خرید و فروش نشده باشد و فهرست قیمت ها در دسترس نباشد غالبا از شاخص های خاص قیمت استفاده می گردد. بکارگیری ارزش جاری مستلزم آن است که تغییر قیمت های خالص مربوط به واحد تجاری به لحاظ تاثیر این تغییرات در استهلاک و بهای تمام شده کالای فروش رفته شناسایی شود.
هدف از حسابداری ارزش های جاری، اندازه گیری ارزش های واقعی و ارائه سود خالص به معنای مازاد قابل مصرف غیر تولیدی پس از حفظ سرمایه است. از اینرو مبالغ پولی، تعدیل نمی شوند. برای موجودی مواد و کالا، لیست قیمت فروشندگان در آخر دوره بعنوان ارزش جاری جایگزین پذیرفته می شود. داراییهای ثابت و نامشهود بر مبنای شاخص های خاص قیمت آنها ارزش گذاری می گردد.
استهلاک انباشته دارایی ها بر مبنای ضرب نرخ استهلاک معمول در ارزش دارایی استهلاک پذیر و با توجه به تاریخ تحصیل محاسبه می گردد. سهام عادی و صرف آن بر اساس ارزش جاری خرید سهامداران تعدیل می شود و سود انباشته رقم موازنه کننده ترازنامه است. به منظور تهیه صورت سود و زیان CC / ND ، ارزش جاری (جایگزینی) کالای فروش رفته از درآمد فروش که معادل فروش کالا طی دوره است کسر می گردد تا سود عملیاتی جاری حاصل شود. سپس سود تحقق یافته حاصل از نگهداشت دارایی ها که تفاوت بین ارزش تاریخی دارایی در زمان تحصیل و ارزش جاری جایگزینی دارایی مشابه در زمان فروش است از سود عملیاتی جاری کسر می گردد تا سود تحقق یافته بدست آید. سپس سود تحقق نیافته حاصل از نگهداشت دارایی ها که تفاوت بین ارزش جاری و بهای تمام شده تاریخی دارایی های (شامل موجودی کالا) موجود در تاریخ ترازنامه است نیز به سود تحقق یافته اضافه می گردد تا سودویژه مبتنی بر ارزش جاری گزراش گردد. هزینه های عملیاتی و مالیات جهت کسر از درآمد فروش به ارزش تاریخی و هزینه استهلاک از طریق ضرب نرخ استهلاک در میانگین ارزش جاری دارایی اول و پایان دوره اندازه گیری و گزارش می شوند.
در این مدل برای تهیه صورت سود و زیان علاوه بر درج سود یا زیان قدرت خرید مازاد اقلام پولی می باید سود یا زیان تغییر ارزش جاری پس از حذف تورم نیز درج شود. محاسبات سود یا زیان قدرت خرید مازاد اقلام پولی هیچ تفاوتی با روش HC/CD ندارد.
جهت محاسبه تغییر ارزش جاری پس از حذف تورم می باید ابتدا تغییر ارزش جاری اقلام غیرپولی اول و پایان دوره را بدست آورد. در مورد دارایی های تحصیل شده در طی دوره، ارزش جاری اول دوره همان ارزش جاری در تاریخ معامله است که با ارزش ثبت شده تاریخی در همان تاریخ فرقی ندارد. در خصوص دارایی های فروخته یا استفاده شده در طی دوره، ارزش جاری پایان دوره همان ارزش جاری در تاریخ فروش یا استفاده است. از جمع تغییرات در ارزش های جاری، تغییر در ارزش جاری ناشی از تورم که از طریق تفاوت تعدیل شده مانده اول دوره آن از مانده پایان دوره به ارزش جاری بدست می آید کسر شود تا تغییر در ارزش جاری پس از حذف تورم بدست آید.رقم اخیر در صورت سود و زیان به ارزش جاری تعدیل شده جهت رسیدن به سودویژه اضافه یا کسر می گردد.
اقلام غیرپولی برحسب فهرست قیمت فروشندگان، شاخص قیمت خاص، برآورد کارشناسی و غیره به ارزش جاری ارائه می شوند و سپس در ضریب تبدیل شاخص عمومی قیمت های آخر دوره به تاریخ معامله ضرب می شوند. سود انباشته نیز از طریق موازنه بدست می آید. هزینه استهلاک از طریق ضرب نرخ استهلاک در میانگین ارزش های جاری، اول و آخر دوره محاسبه می گردد.
حسابداری تغییر قیمت ها در بطور کامل در این پست مورد بررسی قرار گرفت و شما میتوانید نقطه نظرات خود را از بخش دیدگاه ها با ما و سایر کاربران سایت چابک به اشتراک بگذارید.